Iets met slechts één voorblad, een 10-tandjes klein eerste kransje achter en 12-speed cassettes. SRAM kwam afgelopen jaar met een bijzondere nieuwe schakelgroep op de markt: namen als Jan Frodeno, Sebastian Kienle en Javier Gomez waren er dan ook al snel bij. Het is ook eigenlijk wel een beetje een gadget-dingetje dat triathlon; gelukkig compenseert het stoere karakter van onze sport een beetje voor de nerd die we uithangen als het aankomt op materialen. En dan als favoriet natuurlijk: alles wat ook maar iets met fietsen te maken heeft. Komt dit bekend voor? Dan zal dit een heerlijk artikel voor je zijn: we duiken namelijk helemaal in de specificaties van dit nieuwe SRAM ‘speeltje’.
Draadloos schakelen en X-Range Gearing
In het begin van dit jaar introduceerde SRAM de RED eTap AXS groepset, oftewel: de 12-speed versie van de al bestaande – draadloze – elektronische eTap. Met deze nieuwe groep realiseert SRAM behalve soepeler schakelen, een breder bereik.
Als onderdeel van deze nieuwe groep kwam het merk met drie nieuwe voorbladsets op de markt, genaamd X-Range Gearing. Sets waaruit gekozen kan worden bestaan uit: 50/37, 48/35 en 46/33, het eerste nummer telt het aantal tandjes van het grote blad en het laatste het kleine voorblad. Lijkt dit klein? Dat zou zeker het geval zijn geweest met een 11-speed cassette, maar door de keuze uit maar liefst 12 bladen achter en een kleinste kroon van tien tandjes, is er voor ieder tempo en landschap een passende versnelling.
(tekst gaat verder onder foto)
Eén voorblad. Slechts één!?
Voor triathlon en tijdrijden is daarbij ook speciaal het 1x crankstel ontwikkeld, waarbij je simpelweg slechts één voorblad hebt en dus uitsluitend achter schakelt. Dit maakt het meer aero en het bespaart uiteraard gewicht. De grootste exemplaren – met 50 en 48 tandjes – zijn daarbij ook nog dicht gemaakt voor een betere aerodynamica. Echter is het enkele crankstel ook verkrijgbaar met minder tandjes waarbij het blad niet dicht is; dan is er keuze uit 46, 44, 42, 40, 38 en 36.
(tekst gaat verder onder foto)
De XG-1290 cassette
Ook voor de cassette is er, uiteraard, keuze uit verschillende sets: 10-26, 10-28 en 10-33. Door de grotere range (12-speed) zijn er minstens vijf overgangen met slechts één tandje verschil. Dit zorgt dat je altijd een passende versnelling kan vinden voor een lekkere cadans en minder ‘zoekend’ zal zijn tussen twee kransjes.
Ja dus? Even rekenen.
Wat dit nou allemaal precies betekent? Stel: je fietst nu met een voorblad van 53/39 en achter 11-25 (een gebruikelijke groep); dan zou dat vergelijkbaar zijn met een combinatie van 50/37 en 10-26 van de X-Range. Het verschil is dat je een stapje zwaarder en lichter kan schakelen met deze nieuwe groep.
Zelfs voor de krachtpatsers onder ons die een 55 voorblad weten rond te draaien, is er niks verloren met een SRAM voorblad bestaande uit 50 tandjes. Dat is ook niet zo gek aangezien Sebastien Kienle en Jan Frodeno er menig record mee wegtrappen.
Een klein rekensommetje. Deel je namelijk het aantal tandjes vóór door het aantal tandjes achter (in de zwaarste versnelling) dan kom je in beide gevallen op vijf uit. Het ‘oude’ bekende 55 gedeeld door 11 komt uit op vijf omwentelingen van het achterwiel wanneer het voorblad één keer ronddraait. Ditzelfde geldt voor 50 gedeeld door 10 = vijf.
Het voordeel zit hem voornamelijk in de twaalf bladen in plaats van elf zoals de meeste mensen tegenwoordig al hebben; of zelfs 10. Zoals eerder aangegeven, zijn er hierdoor meer één-tand stapjes wanneer je van het ene blad naar het ander schakelt. Daarbij is het schakelen vóór verbetert doordat, onder andere, (bij twee bladen) het verschil tussen het grote- en kleine blad is terug gebracht naar 13 tanden in plaats van 14, zoals meestal minimaal het geval is.
(tekst gaat verder onder foto)
Smallere en lichtere ketting
Voor dit nieuwe systeem kwam SRAM ook met een nieuwe – smallere – ketting en een vernieuwd besturingssysteem, Orbit, welke door een speciale vloeistofkamer in de derailleur het klapperen van de ketting wegneemt. De ketting – onder de naam Flat Top – is smaller, heeft zoals de naam zegt een afgevlakte bovenkant, is lichter en desondanks sterker; althans zo beweert SRAM. Door de holle pinnen in de ketting is er minder ruis en draait het soepeler.
(tekst gaat verder onder foto)
Slim schakelen
Daarbij is er nu ook een optie voor ‘Compensasting Shift’, de achterderailleur reageert hiermee op de voorderailleur. Wat dit betekent? Wanneer je van het grote naar kleine blad schakelt reageert de achterderailleur door één of twee kroontjes zwaarder te schakelen. Dit om te voorkomen dat je benen in de rondte schieten tot je weer bijgeschakeld bent. Uiteraard werkt het ook de andere kant op. Met de AXS-app van SRAM kan je zelf de instellingen hiervoor aanpassen (en ook de status van de batterij inzien).
Dan is er ook nog de optie voor ‘Sequential Shifting’, wanneer dit is geactiveerd hoef je alleen nog maar na te denken over zwaarder of lichter schakelen. De app beslist zelf – met de juiste informatie – of er naar het grote of kleine blad geschakeld dient te worden; dit maakt het wat dat betreft identiek aan het Full Syncro Shift systeem van Shimano.
(tekst gaat verder onder foto)
Powermeter en gewicht
Alle sets zijn verkrijgbaar met een ingebouwde power meter. Deze meet zowel links als rechts het vermogen, waarbij de afwijking volgens SRAM en Quarq – ongeacht het weer – altijd minder dan 1,5% bedraagt. De nieuwe powermeter weegt slechts 36 gram, mede daardoor, maar ook door de lichtere ketting valt hier wat “gratis” winst te behalen.
Kritische noot
Hoe dit zit met efficiëntie? In de 1x setup (met slechts één voorblad) zal de ketting ver naar buiten gerekt worden als achter naar het zwaarste verzet wordt geschakeld. Dit, en daarbij de grote van het kleinste kransje, kan zorgen voor iets meer frictie. Er zijn echter geen cijfers die aan kunnen tonen in hoeverre dit de efficiëntie beïnvloed. Hoogstwaarschijnlijk is dit slechts heel minimaal.
Prijs
Het mag allemaal wat kosten. De prijzen variëren van €2727,- (velgremmen en zonder vermogensmeter) tot €4118,- (hydraulische schrijfrem, inclusief Quarq).
