Triatlon is niet alleen een intensieve sport op het gebied van fysieke arbeid, maar ook in de portefeuille. Op het vlak van materiaal steken atleten de meeste euro’s vaak in de fiets en toebehoren. Je kan hiermee eindeloos blijven verdergaan, maar dikwijls weten atleten niet welke upgrade hen op het einde van de rit de meeste seconden oplevert. Bij 3athlon.nl zochten we met Bioracer uit hoeveel seconden je nu eigenlijk kan kopen, en welke upgrades het meeste waar voor hun geld geven.
Bioracer heeft de laatste jaren veel kennis opgedaan op vlak van aerodynamica. Dankzij de samenwerking met de Duitse wielerfederatie kwam de befaamde Speedsuit tot stand, die Tony Martin al verschillende tijdritzeges opleverde. Met een triatleet als Sam Ratajczak als productontwikkelaar kon het dan ook niet anders dat deze kennis ook op de triatlonmarkt gebruikt zou worden. Zo rijdt Marino Vanhoenacker intussen rond met een trisuit gebaseerd op de Speedsuit. Het Bioracer hoofdkwartier in Beringen leek ons dan ook de ideale startplaats in onze zoektocht naar de prijs die per seconde betaald kan worden.
Tandwielen en ketting
Vooraleer te zoeken naar upgrades, keken we eerst welke zaken een atleet gratis of goedkope seconden kan opleveren. Zo blijkt het rijden met een propere fiets al direct een verschil te maken. Tandwielen en een ketting die proper en correct ingevet zijn, werken efficiënter dan wanneer deze vuil zijn. Zelfs tijdens de wedstrijd kunnen tienden van een seconde gewonnen worden. Zo is er minder wrijving wanneer de ketting “recht”in plaats van “schuin”gelegd wordt (van bovenaan gezien). Bovendien is er minder energieverlies op de grotere tandwielen dan bij de kleinere.
Bandendruk
Ook een correcte bandendruk kan enkele seconden opleveren. Hierbij is het belangrijk voldoende, maar zeker niet te veel, lucht in de banden te pompen. Wanneer banden te hard opgepompt worden, zullen deze meer rolweerstand geven dan wanneer ze iets zachter gezet worden. Hoewel de ideale bandendruk afhankelijk is van het gewicht van de atleet, weersomstandigheden en parcours, is het op een glad wegdek niet aangewezen de banden op te pompen tot meer dan 9 bar. Wanneer het parcours heel groffe asfalt bevat, is het zelfs beter de druk te verminderen en zal het rijden met 7,5 bar efficiënter zijn dan met 9 bar. Bovendien geeft deze lagere druk ook meer comfort tijdens het rijden.
Benen scheren
Lange tijd werd gedacht dat onthaarde benen geen tot weinig aerodynamisch voordeel bieden en buiten het estetisch voordeel enkel hun bewezen nut hebben voor atleten die de luxe hadden na de wedstrijd op de massagetafel te kunnen kruipen.
Verrassend was dan ook het nieuws dat uit testen in het Specialized Win Tunnel experiment bleek dat er op 40 km maar liefst tussen 50 en 82 seconden bespaard kunnen worden met gladde benen. Een baard bleek dan weer weinig verschil te maken.
Al deze zaken leveren dan wel een voordeel op, maar voor meer winst moet de portefeuille helaas opengetrokken worden. Bij hoge snelheden wordt de luchtweerstand steeds belangrijker. Het vermogen dat geleverd moet worden om deze weerstand te overwinnen stijgt sneller bij hoge snelheden.
De tijdwinst die we voor onderstaande upgrades geven, werd berekend op een afstand van 40km tegen een snelheid van 50km/u, een snelheid hoger dan wat door de meeste atleten gereden wordt. Hoewel bij lage snelheden, zoals tijdens het klimmen, de aerodynamica veel minder van belang is, is er voor de gemiddelde (lange afstands) triatleet zeker winst te boeken. Hij is namelijk langer onderweg dan een atleet die tegen 50km/u rijdt en kan dus langer profiteren van de voordelen.
| Item | Prijs (euro) | Tijdswinst (seconde) | Prijs/seconde |
| Aerobars | 200 –700 | 122 | 1,6 |
| Windtunnel positionering | 1500 | 56 | 26 |
| Tijdrithelm | 200 –350 | 67 | 2,9 |
| Kledij | 200 –250 | 134 | 1,4 |
| Schoenovertrek | 50 | 30 | 1,6 |
| Aero frame | 2500 –4000 | 17 | 147 |
| Vol wiel | 1200 –1800 | 29 | 41 |
| Hoge velgen | 800 –1400 | 84 | 9,5 |
Tijdritfiets en aerobars
Het lichaam is verantwoordelijk voor ongeveer 65% van de luchtweerstand. Een verbetering van de positie zal dus snel voor grote verschillen zorgen. Hoewel tijdritfietsen speciaal voor een diepere positie ontworpen werden, kunnen ook op een gewone racefiets aerobars geplaatst worden. Deze kosten een pak minder dan een volledige tijdritfiets, maar leveren wel al gauw 2 minuten voordeel op.
Ook zonder deze upgrades is nog tijd te winnen door een verbeterde positie. Neem je je stuur vast op de remgrepen in plaats van de bovenkant, dan kan je tot 90 seconden besparen. Onderaan de beugels hangen, wat we niet heel veel atleten zien doen, kan daar nog eens 65 seconden bijtellen. Om deze lastigere positie lang vol te houden, is het belangrijk dit regelmatig op training te oefenen.
Positionering in de windtunnel
Om de positie op de fiets verder te optimaliseren maken profs vaak gebruik van windtunnels. Voor wielrenners die vaak korte tijdritten moeten afleggen is comfort minder van belang en worden ze tijdens deze testen in de meest optimale positie gezet. Triatleten zitten echter veel langer op de fiets, waardoor vaak niet de meest ideale positie gekozen wordt om toch nog comfortabel te kunnen rijden.
Met deze verdere verfijning van de positie kan een kleine minuut gewonnen worden. Het afhuren van een windtunnel is echter prijzig en we zien de gemiddelde triatleet dit niet doen.
Tijdrithelm
Tijdrit- en aerodynamische helmen leveren een verbazend groot voordeel. Het inruilen van de standaard helm voor een tijdrithelm kan bij correct gebruik maar liefst een dikke minuut besparen!
Wedstrijden met een tijdrithelm afleggen vergt echter wel wat training. Het aerodynamisch voordeel van de helm zit hem in de grote punt achteraan. Wat veel atleten echter vergeten is dat wanneer het hoofd gedraaid of naar beneden gekeken wordt, de punt mee beweegt en veel wind vangt. Hierdoor gaat het voordeel al snel verloren en kan je zelfs trager zijn dan met je gewone helm.
Een tussenoplossing, waarbij je toch nog vrij bent om met het hoofd te bewegen, is de aerodynamische pothelm. Bovendien is dit type helm ook toegelaten op drafting wedstrijden, op voorwaarde dat de oren niet bedekt worden. Sommige fabrikanten verkopen ook een aero cover voor enkele van hun helmen, waardoor je de keuze hebt om afhankelijk van de weersomstandigheden met een open of gesloten helm rond te rijden. En dan zijn er natuurlijk ook nog de creatieve oplossingen… 🙂
Schoenovertrekken
Wellicht moeilijker te gebruiken in triatlonwedstrijden zijn schoenovertrekken. Fietsschoenen bevatten vaak een hoop velcro’s en ventilatiegaten. Door een (dunne) schoenovertrek over de schoen te trekken kan een halve minuut bespaard worden.
Aero frame
Na het lichaam, veroorzaakt de fiets het grootste deel van de luchtweerstand. In de loop der jaren en met komst van carbon werd er meer en meer afgestapt van de ronde buizen en deden aerodynamische frames hun intrede. Zulke frames kunnen een voordeel van 17 seconden opleveren ter vergelijking van de traditionele frames met ronde buizen.
Kledij
Omdat het lichaam verantwoordelijk is voor 60% van de luchtweerstand, zijn hier ook nog vele seconden te winnen. Uiteraard is nauw aansluitende kledij een pak sneller dan kledij die los zit, maar onder meer Bioracer is hier nog verder in gegaan met zijn Speedsuit. Door speciale stof te gebruiken is de kledij verantwoordelijk voor een winst van meer dan 2 minuten, vergeleken met een normaal tijdritpak.
Deze technologie wordt nu ook toegepast in trisuits, waaronder het model waar Marino Vanhoenacker al een poosje mee rondrijd. De winst hierbij is minder groot dan bij een tijdritpak, omdat met een trisuit ook nog gelopen moet worden, maar toch is de winst nog groot. Bart Aernouts vergeleek zijn standaard trisuit met een aerodynamisch exemplaar van Bioracer en ontdekte dat hem dit ongeveer hetzelfde voordeel opleverde als een vol wiel.
Vol wiel
Atleten rijden niet enkel sneller door het psychologische effect van het geluid van een vol wiel, maar ook door de verbeterde aerodynamica. Hoe meer zijwind, hoe meer voordeel een vol wiel geeft op vlak van aerodynamica maar hoe lastiger het wordt om de fiets onder controle te houden. Bij zeer sterke wind valt een vol wiel dus toch af te raden.
Naast de 30 seconden aerodynamisch voordeel tegenover hoge velgen valt, afhankelijk van het parcours, vaak nog extra tijdswinst te halen. Door het hogere gewicht moet er iets meer energie gestoken worden in het optrekken, maar wanneer een atleet met een vol wiel op gang is zal hij die snelheid makkelijker kunnen aanhouden. Bevat het fietsparcours echter veel bochten en is het voornamelijk klimmen, dan heb je onvoldoende momenten om van dit extra gewicht te profiteren en ben je beter af met een ander wiel.
Hoge velgen
Net zoals een vol wiel, heeft een wiel met hoge velg minder last van de luchtweerstand dan een normaal wiel. Hoe hoger de velg, hoe groter het voordeel maar hoe meer last je van zijwind zal ondervinden. Onderzoek toonde aan dat tot 84 seconden gewonnen kunnen worden wanneer een standaard wielset vervangen wordt door een exemplaar met hoge velgen.
Conclusie
Hoewel een hoop seconden gekocht kunnen worden, zijn er ook een aantal gratis of goedkope manieren om zijn. Goed onderhoud van de fiets en houding tijdens de wedstrijd blijken zeer belangrijk te zijn.
Daarna blijken de goedkoopste upgrades vaak ook de beste. Aerobars leveren een ongelooflijk voordeel, maar ook kledij blijkt een groot effect te hebben. Speciale kledij lijkt onbelangrijk en duur, maar blijkt een van de goedkoopste manieren zijn om sneller aan de meet te geraken. Om de laatste seconden eruit te halen moet vaak het meeste geld op tafel gelegd worden. Een aerodynamisch frame levert slechts 17 seconden op maar was wel het duurste onderdeel in ons onderzoek.
