Hij maakte het ontstaan van de triathlonsport mee, hij emigreerde tientallen jaren geleden naar Nieuw-Zeeland en werd daar vijf keer Nationaal Kampioen bij de elite en op latere leeftijd acht keer Wereldkampioen binnen zijn Age Group, hij was bondscoach bij de NTB en onder zijn leiding nam het NTC in Sittard vorm aan en wisten Maaike Caelers en Rachel Klamer zich te plaatsen voor de Olympische Spelen van Londen. En dan hebben we het nog niet eens over de tientallen andere atleten die hij gedurende zijn loopbaan als coach heeft begeleid. We hebben het natuurlijk over John Hellemans, die onlangs nog het boek ‘Never, Ever Give Up?’ schreef. Deze week kwam hij langs bij AthleteSportsWorld en daar spraken wij hem. Niet alleen over het boek, maar eigenlijk nog veel meer over de sport in het algemeen.
Pionieren
Vanzelfsprekend wordt er eerst teruggeblikt naar de beginjaren van de triathlon. ,,Ik was één van de weinigen die een achtergrond in alle drie de disciplines had. En één van de weinigen die ook op die manier trainde. Ik liep regelmatig naar het zwembad, zwom dan en liep weer terug. Ik fietste naar de heuvels, liep daar hard en fietste dan weer naar huis. Toen de sport nog niet bekend was, werden we behoorlijk raar aangekeken. In die tijd was er trouwens nog helemaal niks bekend. Schema’s waren er niet, iets opzoeken kon niet. Het was vrij snel duidelijk dat koppeltrainingen noodzakelijk waren, maar het was écht pionieren. En hartstikke leuk om te doen.”
In de jaren tachtig zag Hellemans de sport groeien, in de jaren negentig écht ontwikkelen. ,,Het is schitterend, zelfs een voorrecht dat ik die ontwikkeling heb mogen meemaken. De meeste sporten zijn heel statisch, terwijl er binnen de triathlon ieder jaar wel weer iets nieuw was. Een jonge sport, altijd dynamisch. Natuurlijk is het zo dat triathlon tegenwoordig veel meer is gestandaardiseerd, het echte avontuur zijn we wel een beetje kwijt, maar ik geniet er nog steeds van.”
‘Het verhaal rondom stayeren is één grote grap’
Toch zijn er ook ontwikkelingen waar Hellemans minder van geniet. Het vervelendste vindt Hellemans het ‘gedoe’ rondom de vele regeltjes. ,,Ik ben wel een beetje een vrijbuiter, dus dat is soms wel eens frusterend. Al dat gezeur over stayeren, om maar iets te noemen. Dat past helemaal niet bij deze sport. Triathlon is een individuele sport, maar dat kan niet meer. Wedstrijden zijn daar te druk voor en het niveau van topatleten ligt te dicht bij elkaar. Eigenlijk kun je stayeren dan helemaal niet meer tegengaan. Ondanks dat je een hele andere dynamiek aan de sport geeft, zou het toestaan van stayeren veel eerlijkere wedstrijden geven. Wat je nu soms ziet gebeuren, de willekeur waarbij sommige atleten uit het niets een penalty kunnen krijgen, is eigenlijk gewoon een grote grap.”
(tekst gaat verder onder foto)
Long Distance gezond? ‘No way!’
En dan de medische kant van het verhaal. Zo’n Long Distance, is dat nu eigenlijk wel gezond? ,,Vanuit medisch oogpunt zeker niet. Omdat ik sportarts ben, zie ik ook wel de schade van de sport. Sommige mensen kunnen de afstanden heel goed aan, fysiologisch ook, die zijn ervoor gebouwd. Dave Scott is daar een goed voorbeeld van. Maar veel anderen, veel meer, hebben helemaal niet de fysiek om het te kunnen doen. Zij lijden echt. Je moet dingen ook altijd in perspectief blijven zien. Vaak wordt zo’n Long Distance ‘all consuming’. Triatleten vergeten hun werk, hun gezin. En veel triatleten eindigen met chronische vermoeidheid. Die andere kant zie ik heel goed.”
Respect hebben voor de afstand
Volgens Hellemans speelt leeftijd zeker een rol, maar moeten we de gevolgen van een Long Distance absoluut niet onderschatten. ,,Hoe jonger je bent, des te beter je lichaam herstelt. Maar tóch loop je subtiele schade op. Duursporters hebben een grotere kans op een onregelmatige hartslag, meer ontstekingsverschijnselen in de spieren die ook nog eens chronisch worden en je imuunsysteem wordt erg onder druk gezet. Eerlijk: ik raad veel mensen af om een Long Distance te doen. Je moet er heel goed over nadenken. En je moet er écht klaar voor zijn. Het is een afstand waar je respect voor moet hebben.”
‘Nationaal waren het helden, internationaal kwamen ze veel tekort’
Het zijn allerlei onderwerpen die ook in het boek van Hellemans naar voren komen. Allemaal interessant en vooral ook met passie beschreven. In alles sijpelt zijn liefde voor de sport door, maar kritische kanttekeningen worden er dus ook gemaakt. Bijvoorbeeld over de topsport. ,,Iedereen ziet de ‘glamorous’ kant van de sport. In mijn boek beschrijf ik een beetje wat er achter de schermen gebeurt.” Hellemans wijst op een situatie van zo’n zeven jaar terug. ,,De dames van de Nederlandse ploeg waren toen allemaal heel gemotiveerd, maar bij de mannen was dat anders. Er liep toen een heel stel talentvolle jongens bij Team4Talent rond, maar niemand van hen wilde het Olympische traject in. Ze hadden het in eigen land te makkelijk met de races die ze er deden en waar ze als helden werden gezien. Nationaal waren het ook helden, maar bij internationale races kwamen ze niet verder dan top dertig. Dat niveauverschil is zo groot. Dat moet je gewoon leren.”
‘Nederlandse atleet snel op de teentjes getrapt’
Hellemans legt uit dat Nederlandse topatleten soms best snel ‘op de teentjes getrapt’ kunnen zijn als ze kritiek krijgen. ,,Dat past een beetje bij de Nederlandse cultuur. Een Nieuw-Zeelander steekt meteen zijn hand op en zegt ‘dat was klote’. Die kijkt naar zichzelf. In Nederland wordt vaker een excuus gezocht of wordt de schuld bij een ander gelegd. In Nieuw-Zeeland is heel veel passie, terwijl er in Nederland focus is op het analytische. Als je dat zou combineren, zou je Wereldkampioenen maken. Maar, dat combineren is me helaas nooit gelukt.”
Internationaal niveau: ‘We zitten er dichtbij’
Toch benadrukt Hellemans dat Nederland best nog wat kan gaan betekenen op internationaal niveau. ,,We zitten er dichtbij, er lopen jonge talenten en er is in Louis Delahaije een uitstekende coach. Het lastige alleen is: in Nederland komt er altijd iets tussen. Dan moeten die talenten ineens weer naar school en zo. Zo werkt het in de topsport helaas niet. Die mentaliteit zouden we eigenlijk een beetje kwijt moeten. En dan nog het gepamper. Als ik met de Nederlandse ploeg op reis was, vond iedereen het belangrijk hoe het hotel eruit zag. In Nieuw-Zeeland is dat heel anders. Daar zouden ze nog onder een brug slapen als ze bij een race mogen starten. Dat is geen kritiek, maar gewoon een cultuurverschil. Dit zijn echt mijn observaties.”
Lezing en gesigneerd boek
Op 24 juni houdt John Hellemans in de showroom van AthleteSportsWorld een lezing over zijn boek, maar ook over zijn ervaringen binnen de triathlonwereld. Natuurlijk krijg je er ook de kans om hem het hemd van het lijf te vragen. Daarnaast kun je een gesigneerde versie van het boek – dat je nu ook via AthleteSportsWorld kunt kopen – aanschaffen tegen een gereduceerd tarief.
