Nadat de Amerikaanse proftriatleet Andrew Starykowicz zich vorig jaar op de dag van Ironman Hawaii afmeldde met een foto van een wasbak vol opgehoest slijm, hadden we niet kunnen verwachten dat dit ooit nog eens terug in het nieuws zou komen. Vlak voor de start van het WK Ironman op Hawaii kreeg de atleet dusdanig last van zijn longen dat hij de wedstrijd aan zich voorbij liet gaan. De longontsteking en mucopurulente bronchitis die hij vervolgens bleek te hebben, zullen hem nog lang bij blijven, want het leverde hem via een gigantische omweg van dure rechtszaken en veel mailverkeer met dopingautoriteiten een schorsing van twee jaar op voor het gebruik van een verboden middel via een inhalator. Daarbij moet Starykowicz bijna 10.000 dollar aan prijzengeld aan Ironman terugbetalen. De atleet vindt het onterecht en beschuldigt dopingautoriteiten in een blog van wanpraktijken: “Dit proces is kapot. Ik heb het al jaren geroepen en ik had nu het ‘voorrecht’ om dit zelf te ervaren.”

Voor het begin van deze ingewikkelde zaak gaan we terug naar 12 oktober 2019: de dag van het WK Ironman op Hawaii, maar niet voor Starykowicz. Op de ochtend van de wedstrijd meldde de Amerikaan zich af vanwege een virale longontsteking en mucopurulente bronchitis, zo bleek later althans. Drie dagen na zijn afmelding, op 15 oktober, kreeg Starykowicz officieel zijn diagnose. De dokter schreef hem 28 dagen gebruik van een Breo-inhalator – waarin het verboden middel Vilanterol voorkomt dat de luchtwegen verbreedt – en vijf dagen het gebruik van het medicijn Medrol voor. Volgens Starykowicz raadpleegde hij direct de WADA lijst, waar hij de volgende tekst vond:

Starykowicz concludeerde dat wanneer hij een TUE verzoek in zou dienen er hoogstwaarschijnlijk een uitzondering voor hem gemaakt zou worden. “Voor het eerst in mijn vijftien jaar lange carrière vulde ik een Therapeutic Use Exemption (TUE) formulier in waarin ik aangaf dat ik graag deel zou nemen aan Ironman 70.3 Waco (twaalf dagen later, red.) en Ironman Florida (achttien dagen later, red.) mocht ik mij dan beter voelen. Mijn dokter vulde mijn medische gegevens aan en markeerde mijn situatie als ‘acuut’ om het vervolgens – op 15 oktober al – naar USADA te faxen.”

Alternatieve middelen

Een kleine week later, op 21 oktober, informeerde USADA Starykowicz dat zijn formulier incompleet was en dat een duidelijke verklaring waarom slechts dit middel zou werken – en dus wél toegestane alternatieve middelen niet – miste. Twee dagen later, op 23 oktober, vulde Starykowicz’s arts zijn gegevens aan met een onderbouwing van de keuze voor dit verboden middel. Op 25 oktober zou Starykowicz hier achteraan gebeld hebben met de vraag of de papieren goed waren ontvangen. Volgens artikel 6.7 van de WADA-regels dient er binnen 21 dagen gereageerd te worden op een TUE verzoek en in het geval dat de aanvraag binnen redelijke tijd voor een wedstrijd wordt ingediend, zou een atleet nog vóór deze race uitsluitsel ontvangen.

Ondanks goedkeuring toch starten

Starykowicz kreeg echter geen ‘go’ voor zijn wedstrijd. Sterker nog: USADA reageerde dat Starykowicz zou kunnen racen, maar dat hij dit zou doen zonder een ‘actieve TUE’ en dus met alle risico’s van dien. Ondanks de waarschuwingen die de atleet zowel via de mail als telefonisch ontving, koos hij ervoor om zowel Ironman 70.3 Waco als Ironman Florida te starten. Een respectievelijk tweede en vierde plek rijker, kon hij aanvankelijk met een goed gevoel op deze wedstrijden terugkijken. Daar kwam echter snel verandering in, want tijdens Ironman Florida werd Starykowicz, zoals hij kon verwachten, positief getest. Een kleine week na de wedstrijd kreeg Starykowicz vanuit USADA een vrijbrief voor het gebruik van de Medrol medicatie, maar het gebruik van het middel Vilanterol via een Breo-inhalator werd niet goedgekeurd. De reden: er waren alternatieven voor dit medicijn zonder verboden middelen, zoals Advair. Dit had Starykowicz volgens WADA en USADA kunnen weten als hij de regels beter had gelezen.

Bericht van Ironman: schorsing van vier jaar

“Mijn dokter legde aan hen uit waarom Breo was gekozen in plaats van Advair. Als USADA de WADA-richtlijnen had gevolgd en op tijd bij mij terug was gekomen, had ik mijn behandeling mogelijk kunnen aanpassen”, verklaart Starykowicz. Op 5 december kwam het door Starykowicz gevreesde bericht: “Ik kreeg een mail van Ironman met daarin mijn sanctie. Er stond in dat ik vier jaar geschorst zou worden en boetes zou moeten betalen als ik niet mee zou werken. Ironman weigerde te onderhandelen over een geharmoniseerde regeling die meer in lijn is met andere Breo dopingzaken.” Starykowicz zet zijn woorden kracht bij met een afbeelding waarop zeven atleten zichtbaar zijn die ooit betrapt werden op het gebruik van ditzelfde verboden middel en die desondanks niet of slechts drie maanden geschorst werden.

Verwarring en frustratie: ‘Hoe moet ik dat zonder medische achtergrond weten?’

Een paar maanden later, op 24 juni 2020 in de Court of Arbitration for Sport (CAS), waar de zaak voorkwam, verklaarde een gespecialiseerde USADA dokter dat de door WADA geadviseerde behandeling niet correct was en dat ‘Starykowicz nog lang ziek zou zijn gebleven’ mocht een arts voor dit medicijn hebben gekozen. “Ik zou een andere inhalator gebruikt moeten hebben volgens deze dokter: albuterol, tevens een verboden middel. Als het comité van de TUE beweert dat ik Advair had moeten gebruiken, een USADA arts zegt dat ik albuterol moest gebruiken en mijn dokter schrijft Breo voor; hoe in vredesnaam moet ik dan zonder medische achtergrond weten wat ik moet nemen als zelfs artsen het er niet over eens kunnen worden?”, aldus Starykowicz. “Ik vraag mij nog steeds af waarom het acceptabel is dat de jury concludeert dat het oké is om een behandeling aan te raden waarmee een patiënt voor lange tijd ziek was gebleven.” Desondanks werd zijn beroep afgewezen.

Vilanterol verdwijnt van lijst verboden middelen

Starykowicz kreeg nul op rekest en accepteerde een schorsing van dertien maanden in plaats van de twee jaar die Ironman uiteindelijk eiste. Kort na de zaak van Starykowicz maakte WADA opvallend genoeg bekend dat Vilanterol per 1 januari 2021 van de lijst van verboden middelen zou verdwijnen. Aangezien het middel vanaf volgend jaar niet langer verboden is, zal Starykowicz vanaf die dag ook weer mogen racen. “25 november 2020. Ruim 75.000 dollar aan kosten voor een advocaat verder, arbitrage, aanvraagkosten én 407 dagen later, krijg ik de zwaarste straf voor een zaak als deze ooit, dertien maanden, voor het gebruik van een middel dat nodig was om weer gezond te worden en dat mijn prestatie niet positief heeft beïnvloed.”