Hij maakt al elf jaar onderdeel uit van het team, hij mag zelfs de drijvende kracht genoemd worden, en ondertussen is hij er dan ook niet meer weg te denken: Wolfgang Kohl is het brein achter de Canyon Speedmax, al zal hij dat zelf nooit met zoveel woorden zeggen. Wat begon met een vrij simpel aluminium frame – de basis van een tijdritfiets – groeide uit tot één van de populairste triathlonfietsen ter wereld; de droomfiets van menig triatleet. We spraken Kohl uitgebreid over de Canyon Speedmax, aerodynamica ontwikkelingen en zijn ongekende passie voor dit bijzondere vak.
“De Speedmax bestond al wel toen ik bij Canyon kwam, maar hij zag er compleet anders uit. Hij was toen nog van aluminium. Roman (Arnold, oprichter Canyon, red.) moest een nieuwe tijdritfiets ontwerpen voor het professionele wielerteam Omega Pharma-Lotto. Het team zou namelijk alleen met ons tekenen als er een nieuwe tijdritfiets zou komen. Dat was het begin van de ‘nieuwe generatie’ Speedmax”, legt Kohl uit. “Het model dat je nu op onze website ziet, is het derde model van dat waarmee we in 2011 zijn begonnen.”
Tekst gaat verder onder afbeelding
‘We begonnen het project zonder team’
Iedere drie tot vier jaar wordt er een nieuw Speedmax model ‘geboren’, maar dat traject duurt zeker langer dan negen maanden. “Als je alle fietsen naast elkaar zet, zie je dat de verschillen tussen die drie fietsen enorm zijn”, vertelt Kohl. Kohl werd in eerste instantie als extern adviseur betrokken binnen het project, maar hij ontdekte al snel dat hij bij Canyon goed op zijn plek zat. “We begonnen dit project eigenlijk zonder team. Ik werd als extern adviseur ingehuurd, omdat er geen ingenieur was.” Het team dat vervolgens werd samengesteld, bestond uit een design team, ingenieurs en een aantal topsporters en dat vormde de aftrap van het bijzondere Speedmax project.
Tekst gaat verder onder afbeelding
CFD analyse
“Mijn manager vroeg wat ik kon betekenen. Ik vertelde dat ik wel eens carbon remmen had gemaakt, dus dat ik dat wel kon doen”, aldus Kohl. Daar bleef het echter niet bij, want al snel werd duidelijk dat Kohl de nodige kennis had van nog veel meer zaken. “Het ontwerpbureau dat was ingeschakeld, vroeg of we iemand kenden die een CFD-analyse zou kunnen doen (Computational Fluid Dynamics, software waarbij aerodynamica digitaal kan worden getest, een soort virtuele windtunnel, red.). Vroeger heb ik daar les in gegeven, dus ik pakte dat op.”
‘Ik draaide de ene analyse na de andere’
Kohl, die zelf altijd al fervent fietser was, werd steeds enthousiaster over het project: “Ik keerde terug naar mijn oude softwarebedrijf en deed daar de ene CFD analyse na de andere. Ik probeerde allerlei verschillende profielen voor de bovenbuis, zelfs in het weekend. Dan keek ik vanuit huis in de computer of de analyse bijna klaar was; als dat zo was, fietste ik naar kantoor om iets aan te passen en het programma opnieuw te laten draaien. Het duurt zo’n 24 tot 30 uur om zo’n analyse te voltooien.”
Voorheen maakte Canyon – net als veel fietsmerken – gebruik van een zogeheten ‘water drop profile’ dat als uitgangspunt heeft dat een atleet en fiets voor een optimale aerodynamica zoveel mogelijk een druppelvorm moeten hebben: rond van voren en dan in een punt weglopend naar achteren. Tegenwoordig wordt de CFD-analyse gebruikt voor de beginfase van de ontwikkeling van een nieuwe fiets, om zo op een makkelijke en accurate manier zoveel mogelijk verschillende vormen te testen. Deze test is doorgaans betrouwbaarder dan een baantest of een test in de windtunnel, legt Kohl later nog uit.
‘Wat maakt een fiets goed?’
“Na die eerste fase, weet ik nog dat mijn manager op een gegeven moment zei: ‘Wolfie’ (zoals Kohl door veel van zijn collega’s wordt genoemd, red.), ik denk dat wij het nummer één fietsmerk kunnen worden binnen Long Distance triathlon. We besloten daar vol voor te gaan”, aldus Kohl. “Of het gelukt is, is lastig te zeggen. Je kunt naar de ‘Kona bike count’ kijken, waarin we nu derde staan, maar je moet het ook van een technologische kant bekijken. Misschien hebben we andere merken kunnen bijbenen of zelfs inhalen, maar technologisch gezien bestaan er veel verschillende filosofieën. Wat maakt een fiets goed? Welke kenmerken zijn daarvoor nodig? Hoe ziet de beste triahlonfiets er uit? Als je het vijf mensen vraagt, krijg je drie verschillende antwoorden”, zegt Kohl met een lach.
‘Niet ieder merk heeft zo’n sterke filosofie’
Kohl’s eigen antwoord op die laatste vraag is in ieder geval duidelijk: de Canyon Speedmax. “We laten ons heel erg leiden door de kenmerken van een fiets. We vinden bijvoorbeeld dat opslag, hydratatie en een toolkit altijd onderdeel moeten zijn van een triathlonfiets. We vinden dat je aerodynamisch gezien top moet zijn en ook over geometrie hebben we zo onze eigen filosofie. Zeker niet ieder merk heeft zo’n sterke filosofie.”
Tekst gaat verder onder afbeelding
Brede voorvork
Dat die filosofie per fietsmerk verschilt, zie je aan verschillende zaken die per merk anders worden aangepakt. Zo vroegen we wat Kohl denkt over de brede en wijde voorvorken die je tegenwoordig steeds meer ziet. “We hebben daar ook mee geëxperimenteerd, maar we geloven dat het nadelig is met lagere gierhoeken (de richting vanuit waar de wind komt, red.) en wanneer je weinig zijwind hebt. Als je veel zijwind hebt, kun je met dit systeem in ‘zeilmodus’ komen; dan helpt het brede profiel als een soort zeil, maar dat bekoop je met sterke zijwaartse kracht. Dat is niet de richting die we op wilden gaan, aangezien het niet aansluit bij onze ideeën over tijdritfietsen.”
Constante verandering van fietspositie
Net zoals de ideeën over fietsdesign constant veranderen, geldt dat ook voor de fietspositie, wat uiteindelijk ook weer invloed heeft op de ontwikkeling van een fiets. Zo is de positie van de aero bars in de afgelopen jaren veel veranderd en kiezen sommige atleten er tegenwoordig voor om met hun handen omhoog – bijna voor het gezicht – te rijden. “Er zijn veel atleten die tegenwoordig toegang hebben tot testmethodes zoals windtunneltesten of baantesten. Dit soort testen wordt gedaan door mensen die zelf ook een bepaalde filosofie hebben. We zien dat het advies voor de armpositie regelmatig verandert, maar ook de positie van bijvoorbeeld het zadel. Ik zou het geen ‘fashion’ willen noemen, maar het is wel iets dat constant ontwikkelt.”
Tekst gaat verder onder afbeelding
‘Dan moet je snel kunnen reageren’
Uiteraard wil Canyon de Speedmax aanpasbaar maken voor al deze verschillende fietsposities. “We hebben de aero bars van de huidige Speedmax CFR bijvoorbeeld korter gemaakt, aangezien we dachten dat de vorige iets te lang was. Niemand gebruikte het verlengstuk, dus we besloten hem 20 millimeter korter te maken om een goede balans te hebben. Tegelijkertijd veranderde de opvatting van ‘bike fitters’ en zou het volgens baantesten tóch beter zijn om lange en lage aero bars te hebben. Daar moet je dan snel op kunnen reageren. We maken nu dus weer extra ruimte om toch ook langer te kunnen zitten”, legt Kohl uit.
Aerodynamica: ‘Dit is pas het begin van de reis’
Dat dit soort ‘details’ constant veranderen, is niet gek volgens Kohl. “We staan met de gehele industrie – inclusief wijzelf – eigenlijk pas aan het begin van deze reis”, zegt Kohl over de aerodynamica wetenschap. “Een perfect meetsysteem bestaat nog niet. Je kunt naar de windtunnel gaan, maar dat zijn geen realistische, ‘echte’ omstandigheden. Wel kun je een atleet dan per test in dezelfde positie zetten. Voor de baan geldt dat de fietspositie een stuk natuurlijker is en dat je realistischere omstandigheden hebt, maar je kunt dan weer niet goed controleren of de positie per ronde exact gelijk is. Als je met dezelfde set-up twintig rondes rijdt, heb je steeds net iets andere resultaten. Je kunt daardoor de kleine details – die dus ook kleine verschillen opleveren – niet goed meten.”
Jan Frodeno over schijfremmen
Jan Frodeno, Patrick Lange en Laura Philipp zijn drie van de pro atleten die onderdeel uitmaken van het Canyon Research & Development team en daarom als enige met prototypes mogen rijden. Dat betekent dat ze ook de eerste zijn die aan nieuwe ‘gadgets’ mogen – of zelfs moeten – wennen, zoals schijfremmen … iets wat bij Frodeno niet direct in de smaak viel. “Jan was geen fan van schijfremmen toen we hem er de eerste keer naar vroegen”, neemt Kohl ons een paar jaar mee terug in de tijd. “We hebben uitgelegd dat we er niet meer omheen konden. Na een tijdje hebben we hem in Girona opgezocht met een prototype. Samen met het team zijn we toen een heuvel opgereden. Toen we boven waren, was Jan ineens verdwenen. Hij had zich als een gek in de afdaling gestort. Eenmaal terug beneden zei hij: ‘Schijfremmen zijn geweldig; je kunt heel laat remmen en het voelt veilig. Het is perfect’”, schetst de Canyon ingenieur. “Er zijn nog steeds mensen die niet van schijfremmen houden, maar ze realiseren zich denk ik niet dat velgremmen niet meer gemaakt worden. Ik vraag me af hoe lang die discussie nog aanhoudt”, lacht hij.
Opmerkelijke keuze Lionel Sanders
Daar waar Frodeno gelukkig kon wennen aan het idee van schijfremmen, zijn er ook atleten waarop Canyon minder grip heeft. Tot verbazing van menig triathlonfan – en Canyon zelf – koos Lionel Sanders er bijvoorbeeld voor om het WK Ironman in St. George op een oud model Speedmax te racen. Een fiets die lichter is en daarom in zijn voordeel zou werken op het heuvelachtige parcours, geloofde de Canadees. Canyon denkt daar anders over. “Dat bracht ons in een positie die we eigenlijk niet gewend zijn”, vertelt Kohl. “Meestal delen atleten onze filosofie. Lionel valt daar op de één of andere manier buiten. Ik heb met veel mensen gesproken in St. George, sommige van hen zeiden dat het in Amerika anders werkt dan in Europa. Lionel had twee baantesten gedaan, maar hij geloofde de cijfers niet. Die cijfers lieten namelijk zien dat de nieuwe Canyon Speedmax veel beter is dan de oude (een minder triathlonspecifieke fiets zonder geïntegreerd drinksysteem, red.).”
‘Aerodynamica is veel belangrijker dan gewicht’
Volgens Kohl overtreft het kleine voordeel van een lichtere fiets in de heuvels nooit het aerodynamische voordeel dat je op de rest van het parcours ervaart. “Aerodynamica is veel belangrijker dan gewicht”, vertelt hij. “Maar als er iets is wat ik in de afgelopen jaren heb geleerd”, refereert Kohl aan de Coronaperiode, “dan is het wel dat je mensen moet respecteren ondanks dat je niet dezelfde mening deelt. Het is belangrijk dat je de keuze die mensen maken, respecteert. Zolang ze er maar niemand kwaad mee doen.”
