Er gebeurde de afgelopen anderhalf jaar veel, heel veel zelfs bij de NTB, op en rondom het NTC én bij alle topatleten die daaraan verbonden zijn. En zelfs als je het zo omschrijft, zou je kunnen spreken van een understatement. Maar, hoe is de situatie momenteel? Is er sprake van verbetering, of valt dat tegen? Is er sprake van vooruitgang, of stilstand? Een eerste conclusie, na rondgang bij de betrokkenen, is dat de balans tussen ratio en gevoel niet alleen een lastige is, maar misschien zelfs ook wel een onmogelijke.
Anderhalf jaar geleden begon het balletje te rollen. Dat balletje werd een grote bal met uiteindelijk desastreuze gevolgen voor veel betrokkenen. Na een artikel van 3athlon, gepubliceerd op 12 oktober 2021 en waarin diverse topatleten die op dat moment verbonden waren aan het NTC, of dat in een eerder stadium waren, de noodklok luidden en spraken van een angstcultuur, wanbeleid en pesterijen bij de bond en binnen de selecties, gebeurde er veel. Een dag later ging het nieuws landelijk en vanaf dat moment kwamen er via 3athlon ook nieuwe verhalen naar buiten: zo bleek onder meer dat er door de technische staf werd gefraudeerd met A-statussen en uiteindelijk stapte het voltallige bestuur op, niet veel later gevolgd door directeur en technisch directeur. Diverse onderzoeksrapporten van onafhankelijke onderzoeksbureau’s schetsten exact een zelfde beeld: er was índerdaad sprake van een angstcultuur, atleten werden gekleineerd, getreiterd en klein gehouden en, om even kort te gaan: er was simpelweg sprake van een onveilige situatie. Niet veel later stapten ook de bondscoach en andere trainers op, om niet veel later overigens, ook al werden zij door veel atleten aangewezen als de grootste stoorzenders, bij een andere nationale bond aan de slag te gaan.
Nieuwe poppetjes, soms nog onduidelijkheid, soms ook geen vertrouwen
In de maanden daarna werd een nieuw NTB-bestuur geïnstalleerd, kwam er een nieuwe technisch directeur in de persoon van Henry Bonnes en een nieuwe algemeen directeur in de persoon van Thorwald Veneberg. Rita van Driel, van vertrouwenspersoon tot tijdelijk algemeen directeur en weer terug, heeft de afgelopen maanden een veelvoud aan functies gehad en, om eerlijk te zijn, blijkt tegenwoordig voor veel atleten onduidelijk waar zij nu eigenlijk precies verantwoordelijk voor is. Daarnaast heeft de Olympische atletencommissie, aangevoerd door Maya Kingma, het vertrouwen in haar opgezegd en aangegeven niet met haar te willen samenwerken. Navraag bij de bond leert dat Van Driel sinds 1 november vorig jaar, mede daarom, niet meer werkzaam is voor de NTB. De onduidelijkheid hierover onder atleten, en de manier waarop met Van Driel werd samengewerkt, schetsen een beeld van een moeizame situatie. Op z’n minst is er nog geen sprake van algehele cohesie.
Bond werkt hard, maar veranderingen kosten tijd
Toch zijn er lichtpunten. Algemeen directeur Veneberg wordt door vrijwel alle atleten omschreven als een open, benaderbare man en in gesprekken met 3athlon wekt hij eenzelfde indruk. Dat neemt niet weg dat er dingen moeten veranderen; een proces waar vanuit de bond hard aan gewerkt wordt, maar dat tegelijkertijd veel tijd kost. Een even lastige als logische conclusie is; de problematiek die zich de afgelopen jaren heeft voorgedaan en zo was geworteld binnen de cultuur op het NTC, is zo groot en zo veelomvattend, dat die niet binnen een paar weken of zelfs maanden kan worden oplost. Daar is meer tijd voor nodig.
Concrete veranderingen van de afgelopen maanden
Dan de vraag; wat is er de afgelopen maanden concreet veranderd, dan wel verbeterd? Navraag bij Veneberg levert vanuit de NTB het volgende beeld. “Sinds 1 januari werken we interdisciplinair. Verschillende experts (lifestyle, strengt&conditioning, voeding, prestatiegedrag etc.) zijn betrokken bij onze atleten binnen het topsportprogramma. Daarnaast vormen deze experts ook samen weer een team. Op die manier is de kans groter dat er tijdig signalen van individuele atleten worden opgepikt en daarnaast klankborden de experts ook met elkaar over wat ze zien bij, én ervaren mét, onze atleten. Viermaal per jaar maken deze experts deel uit van het Multidisciplinair Overleg, waarbij naast de genoemde experts ook de fysiotherapeut, de bondsarts, soms de masseur en daarnaast ook de technische staf aansluiten.”
Maar er gebeurt veel meer en er is nog veel meer verbeterd, legt Veneberg uit. Zo zou technisch directeur Bonnes drie tot vier keer per jaar individuele gesprekken hebben met NTC-atleten ‘waarbij de omgang met elkaar, het gevoel van veiligheid en het persoonlijke welzijn van de atleet naast het sportieve deel ook belangrijke aandachtspunten vormen’. Er zijn speciale themabijeenkomsten met de atleten binnen het topsportprogramma, als er spanningen binnen de groep zijn worden er externe professionals ingeschakeld, er zijn geen familierelaties meer binnen het team van technische staf en medische begeleiding, er zijn andere coaches verantwoordelijk voor het topsportprogramma (Jelmer van Waveren en Marcel Wouda, red.), er is met Neiske Becks een vrouw toegevoegd aan het team van trainers/coaches, met Mannes Naaf is er een nieuwe sportarts vanuit TeamNL verbonden aan het topsportprogramma, er wordt op dit moment gezocht naar individuele topsportbudgetten voor de atleten die kansrijk zijn voor de Olympische Spelen 2024, de selectiecriteria daartoe zijn in overleg met de atletencommissies objectiever gemaakt én er spelen op de achtergrond ook nog kleinere dingen waar aandachtig wordt gezocht naar verbeterpunten. Het zijn inderdaad concrete verbeteringen en uit de mond van Veneberg klinkt het niet alleen positief, maar zeker ook hoopgevend.
Nog steeds schrijnende situaties – weggestuurde coach nog steeds aanwezig op NTC
Toch klinken er ook negatieve, zelfs hele negatieve geluiden. Vooral de al langer aan het NTC verbonden atleten, diegenen die het meest beschadigd lijken door de wantoestanden van de afgelopen jaren, zien weinig tot zelfs geen verbetering. Ze geven aan zich nog steeds onveilig te voelen en, de voorbeelden die ze daarbij noemen, zijn soms schrijnend. Zo zijn coaches die bij de NTB zijn weggestuurd vanwege de misstanden – zij werden in de rapporten meerdere malen genoemd als belangrijke oorzaak van de onveilige situaties – soms nog gewoon aanwezig op de trainingslocaties van het NTC, bijvoorbeeld omdat zij persoonlijk nog zijn verbonden aan individuele atleten. “Wij komen hen dus nog steeds onder ogen en je kunt je voorstellen dat dat allesbehalve prettig is”, klinkt het uit de monden van meerdere atleten. En inderdaad: die voorstelling is niet lastig te maken.
Volgens Kingma geen inhoudelijke gesprekken, volgens bond weldegelijk én veelvuldig
Daarnaast geeft Maya Kingma aan dat er de afgelopen maanden wel wat gesprekken zijn geweest met het bestuur en directie, maar dat die eigenlijk nooit inhoudelijk zijn – dus over de échte problematiek en onveiligheid – en sowieso niks opleveren. Onlangs sneerde Kingma op Facebook naar de bond, die een foto van haar gebruikte van het moment waarop ze de WTCS in Leeds won. “Ik vind het heel verdrietig dat de NTB deze foto gebruikt, terwijl dit moment niet met mij is gevierd door de NTB. Dit maakt mij nu vooral aan het huilen.” Het toont aan hoe diep de pijn en het verdriet bij Kingma zit, maar het toont ook aan hoe lastig het voor de nieuwe directie en bestuurders wordt om een eerlijke kans te krijgen zaken open en transparant recht te zetten.
Navraag bij Veneberg toont dan ook aan hoe precair de situatie op dit moment eigenlijk is. Hij geeft aan alles binnen zijn macht te doen om de relatie met Kingma te herstellen en haar zo goed mogelijk te ondersteunen, en eigenlijk alles toont aan dat hij dat inderdaad doet. Hij herkent zich dan ook totaal niet in de kritiek van Kingma. “Allereerst bleek uit de overdracht vanuit mijn voorganger en het interim-bestuur, dat er veel gesprekken met Maya zijn geweest. Als ik enkel naar mijn eigen ervaringen kijk, dan zijn de twee bijeenkomsten en twee telefoongesprekken die ik met haar heb gehad, zeer inhoudelijk geweest. Dan heb ik het over vele uren samen in gesprek zijn. Het kan zijn dat hetgeen er de afgelopen anderhalf jaar is veranderd, nog niet genoeg is in de ogen van Maya. Met andere woorden: het lijkt er op dat er geen acceptatie is als er wél zaken gerealiseerd worden, maar dit niet plaatsvindt op de manier die zij daarbij voor ogen heeft. In haar communicatie laat zij blijken dat zij dan vindt dat er ‘niets gebeurt’.”
‘Ratio verschuift soms iets meer naar de achtergrond’
Waarschijnlijk ligt de waarheid ergens in het midden. 3athlon heeft diverse keren contact gehad met Kingma, pro-actief maar minstens zo vaak op verzoek van Kingma, maar meerdere keren kwam de atlete op het laatste moment gemaakte afspraken niet na en daarom ontbreekt in dit artikel een reactie van de topatlete. Ergens best begrijpelijk; Kingma heeft jaren geleden onder het toenmalige bewind van de NTB en als er een atleet is wie het moeilijk werd gemaakt, is het Kingma. Dat laat logischerwijs diepe sporen na. Tegelijkertijd is er de hoop, vooral vanuit de NTB maar ook bij andere atleten, dat wordt ingezien dat er wel degelijk veranderingen gaande zijn en er dus positieve stappen worden gezet. “Maar dat is lastig als je er met zoveel gevoel in zit. De ratio verschuift dan iets meer naar de achtergrond”, klinkt het vanuit bond én atleten.
‘Jonge garde’ prima te spreken over huidige situatie
Diverse op dit moment aan het NTC verbonden atleten – vooral de jongere garde – is in ieder geval prima te spreken over de huidige situatie. Mitch Kolkman bijvoorbeeld, is duidelijk genoeg en weet dat mooi onder woorden te brengen. “Ik ben eigenlijk vanaf het begin al zeer te spreken over het NTC. Ze bieden mij de mogelijkheid om mij te ontwikkelen als sporter en als mens. Begeleiding en staf zijn in mijn ogen goed. Ik train hier met goede atleten, waarvan een groot deel ook mijn vrienden zijn. Ik vind dat de bond en het NTC enorm hun best doen om veranderingen door te voeren, maar dit is natuurlijk niet zomaar gedaan.”
Het toont de lastige balans aan. De balans tussen gevoel en ratio. Het verschil tussen ‘oude garde’ en ‘nieuwe garde’. Nu rest één belangrijke, zij het zeer ingewikkelde taak: het vinden van de júiste balans en het creëren van niet alleen een veilige, maar zeker ook werkbare situatie voor íedereen.
